Met z'n slechts 1,3 miljoen inwoners en daarmee relatief weinig budget te besteden, moest Estland na z'n onafhankelijkheid in 1991 (slechts 25 jaar geleden!) wel innovatief worden. Waar veel andere landen een geschiedenis van bezetting als excuus zien voor inertie en achterstand, viel ons in Tallinn juist de enorme drive, positieve attitude en internationale oriëntatie op. Hier een overzicht van de bijzondere factoren die Tallinn/Estland zo succesvol maken, zoals wij die zagen tijdens ons recente bezoek aan Tallinn samen met een delegatie van Internet en Nieuwe Media organisaties en ondernemers uit Twente.
1. Het e-residency programma
Of eigenlijk, waar het e-residency programma voor staat. Het succes van Silicon Valley wordt vaak toegeschreven aan het feit dat er niet alleen baanbrekende nieuwe technologieën worden ontwikkeld, maar dat men hier ook nieuwe business modellen aan weet te koppelen. En dat is precies hetgeen Estland doet met z'n e-residency programma: elke wereldbewoner kan een formele (door de overheid uitgegeven) e-resident status krijgen in Estland zonder er te hoeven wonen. Geschikt om een (online) bedrijf te runnen waarbij de locatie onbelangrijk is. Als e-resident heb je toegang tot alle digitale services die nodig zijn voor de operatie van je bedrijf, om de financiën te regelen en belastingaangifte te doen vanuit "anywhere in the world". En dat binnen de Europese unie. Estland krijgt zo wel inkomsten van deze e-residents (ze betalen belasting), zonder dat deze mensen in Estland wonen en dus kosten met zich meebrengen. Disruptive technology? Nee. Zeer innovatief business model voor een overheid? Ja. Gedacht buiten de bestaande kaders en landsgrenzen, en waarbij de afgelegen ligging en kleine bevolking juist worden omgeturnd van zwakte tot sterkte. Mooi voorbeeld voor de Nederlandse overheid, die, zoals we tot onze vreugde hoorden, zich recent ook in Tallinn heeft laten informeren over de ins en outs van dit programma.
2. Jonge en enthousiaste overheid
Op de openingsborrel bij de Nederlandse ambassadeur spraken we o.a. Anne Sulling, former Minister of Foreign Trade and Entrepreneurship. Ja, Estland heeft een speciaal ministerie voor Ondernemerschap. Ze was toegankelijk, bereid tot helpen met contacten en informatie waar iemand die ook maar nodig had, en jong. En dat bleek de rode draad tijdens ons bezoek aan Tallinn. Overal hoorden we voorbeelden van de platte, toegankelijke, jonge overheid met een flinke drive om Estland op de internationale, economische kaart te zetten. En daarmee een enorme bereidheid om obstakels uit de weg te ruimen en nieuwe zaken uit te proberen. Zo vertelde Karoli Hindriks, Founder van Jobbatical, dat bij problemen om het geld van hun Amerikaanse investeerder Estland binnen te krijgen, één telefoontje naar het overheidsinitiatief Startup Estonia voldoende was om dit euvel te verhelpen. Ander issue? Stuur een Facebook berichtje aan de prime minister en binnen enkele uren heb je een reactie en toezegging om tot een snelle oplossing te komen.
3. De Estonian maffia
Zoals de snel groeiende startup community zichzelf liefkozend noemt. Estland heeft het grootste aantal startups per hoofd van de bevolking. Het is een jonge community. Het mechanisme waarbij er door succesvolle exits nieuw kapitaal op de markt komt, is hier nog niet echt op gang (m.u.v. enkele goede voorbeelden zoals Skype). De hoeveelheid Angels neemt de laatste jaren toe, maar het grote durfkapitaal komt vooralsnog uit het buitenland (bv. Silicon Valley-based Andreessen Horowitz in Transferwise). Startups zijn vanaf de start gefocust op de rest van de wereld, simpelweg ook gedwongen door de relatief kleine thuismarkt. Maar stuk voor stuk gaven ze aan bij verdere internationale expansie graag minimaal een basis of hun HQ in Tallinn te willen houden: door het bedrijfsvriendelijke klimaat, en de liefde voor het eigen land.
4. Digitale bevolking en dito security
De Esten zijn gewend alles online te doen: bankieren, stemmen, reizen, nieuw paspoort aanvragen, medicijnen aanvragen en je eigen patiëntendossier bijhouden. Elke Est heeft een e-identity, kan zo tevens z'n oudere familieleden helpen hun administratie te regelen, en in de rij staan kent men niet meer. In theorie hoeft men nooit meer een overheidsgebouw in te lopen. Toegang tot de eigen e-identity heeft men door een fysieke pas en een pincode, en sinds kort ook een mobile ID. Security vindt men een non-issue: je moet gewoon goed op je eigen spullen letten, en eigenlijk is dit veel betrouwbaarder dan papieren dossiers over jou die ergens in een gebouw liggen waar je geen weet van hebt. Nu kun je het tenminste zien als de politie of een arts je gegevens heeft bekeken: daar krijg je namelijk netjes een melding van, zodat je vervolgens om een toelichting kunt vragen. De Estse bevolking lijkt hierdoor bij uitstek de juiste mindset te hebben voor vernieuwing en het uitproberen van nieuwe digitale services.
5. Fun
De kwaliteit van leven lijkt hoog in Tallinn. Het vooroordeel over Oost-Europese landen verdwijnt hier volledig: we hebben geweldig goed en goedkoop gegeten, er is voldoende vertier voor de avonduren, en het winkelaanbod doet niet onder voor de Nederlandse gemiddelde stad. Het oude centrum van Tallinn is schitterend: je waant je even terug in de Middeleeuwen. Afstanden zijn klein, veel van onze bezoeken bleken op loopafstand, of slechts een steenworp buiten het ommuurde centrum. En als we toch moesten rijden, waren er geen files. De bevolking is vriendelijk, spreekt goed Engels en is duidelijk open naar buitenlanders. De enige aversie die we hoorden was tegen de Russen: niet vanuit een irritatie, maar vanuit een oprechte angst over wat hun Oosterburen zouden kunnen gaan doen in de toekomst. Vandaar ook hun sterke belang in onderdeel zijn van de Europese unie.
De enige Russen die wij hebben ontmoet waren 2 mannen, die rond het middaguur met hun te hard rijdende Audi uit de bocht vlogen, rakelings enkele mensen uit onze groep passeerden en tientallen meters verderop in een bevroren vissershaven belandden. Gelukkig hebben enkele snel handelende ondernemers uit onze groep de mannen uit het water kunnen trekken, en hebben we daarmee zowel de Estse als de Nederlandse nationale media gehaald. Zie hier voor het verslag dat SBS6 Hart van Nederland hierover deed.
Wij waren onder de indruk van Tallinn, haar activiteiten en bevolking. Als VoyEdge nemen we deze bestemming vanaf nu actief mee in de onderzoeken die we doen voor onze opdrachtgevers naar zogenaamde best-practice-bestemmingen. One to watch for the future!
Meer weten over deze reis?